Teknik Penulisan Pantun:
Sehingga hari ini, pantun sering
digunakan dalam upacara peminangan dan perkahwinan atau sebagai pembuka atau
penutup bicara dalam majlis-majlis rasmi.
Umumnya terdapat dua jenis utama pantun iaitu pantun berkait dan pantun
tidak berkait.
Bilangan baris dalam setiap
rangkap pantun dikenali sebagai kerat.
Lima bentuk utama pantun ialah pantun dua kerat, pantun empat kerat,
pantun enam kerat, pantun lapan kerat dan pantun dua belas kerat. Pantun yang popular digunakan ialah pantun
dua kerat dan empat kerat.
Setiap pantun mesti mempunyai
pembayang dan maksud pantun. Pembayang
dalam setiap rangkap adalah separuh pertama daripada keseluruhan jumlah baris
dalam rangkap berkenaan. Separuh kedua dalam setiap rangkap pantun pula ialah
maksud atau isi pantun.
Antara ciri-ciri lain yang ada
dalam sebuah pantun ialah pembayangnya mempunyai hubungan yang rapat dengan
alam dan persekitaran yang rapat dengan pengucapnya seperti yang terdapat dalam
contoh pantun dua kerat berikut:
Sebab pulut santan terasa,
Sebab mulut badan binasa.
Rima pantun yang baik berakhir
dengan ab,ab bagi pantun empat kerat dan a,a bagi pantun dua kerat. Selain
daripada pembayang, maksud dan rima, pantun juga terikat dengan hukum suku
katanya. Bagi pantun Melayu, suku kata untuk setiap baris ialah antara lapan
hingga dua belas suku kata sahaja.
Melalui bentuknya yang kemas dan
padat, pantun berjaya menjadi alat yang penting untuk menghibur, memberi
nasihat, menduga akal, meluahkan perasaan dan menyedapkan cakap. Pantun turut
berfungsi sebagai media untuk menyampaikan hasrat yang seni atau rahsia yang
tersembunyi melalui penyampaian yang berkias.
KANDUNGAN PANTUN MELAYU
Pembayang atau sampiran
Pembayang terletak pada bahagian
setengah pertama setiap rangkap pantun. Pembayang memainkan peranan untuk
memberi persamaan bunyi/rima kepada maksud. Pembayang pada baris pertama
hendaklah ada hubung kait dengan pembayang pada baris berikutnya dalam setiap
rangkap pantun.
Maksud atau isi
Maksud atau isi terdapat dalam
setengah bahagian kedua dalam setiap rangkap pantun. Pada bahagian inilah
tersurat dan tersiratnya apa yang hendak disampaikan dalam pantun
tersebut(tema).
Perkataan
Pantun biasanya mengandungi empat
atau tiga patah perkataan pada tiap-tiap baris. Pantun yang baik memaparkan
bilangan perkataan pada tiap-tiap baris yang sama bilangannya.
Suku kata
Tiap-tiap patah perkataan terdiri
daripada tiga atau empat suku kata. Dalam tiap-tiap baris pula hendaklah
mengandungi antara lapan hingga dua belas suku kata. Pantun yang baik
mengandungi jumlah suku kata yang sama banyak.
Rima atau bunyi
Rima ialah bunyi yang sama pada
bahagian tengah atau akhir pada tiap-tiap baris pantun. Rima yang baik mempunyai bunyi yang sama
dalam setiap rangkap pantun. Rima pada
baris pertama pembayang mestilah sama dengan rima baris pertama maksud dan
begitulah seterusnya Rima pantun yang terbaik ialah a,b,a,b dan ada juga berima
a,a,a,a.
Pantun di bawah mengandungi 4
patah perkataan dan 9 suku kata setiap baris.Contoh pantun yang baik
Ba/ik/ ber/galas/ ba/ik/ ti/dak/,
Bu/li/-bu/li/ ber/ta/li/ be/nang/,
Ba/ik/ ber/ba/tas/ ba/ik/ ti/dak/,
A/sal/ bu/di/ sa/ma/ di/ke/nang/.
CIRI-CIRI PANTUN YANG BAIK
Pantun yang baik ialah pantun
empat kerat yang mempunyai ciri-ciri berikut:
·
mengandungi 4 kerat/baris
·
jumlah perkataan dalam sebaris antara 4-5 patah
perkataan
·
jumlah suku kata sebaris antara 8-12 suku kata
·
ada hubungan antara pembayang (2 baris di atas)
dan maksud (2 baris di bawah)
·
bunyi rima akhir seuntai pantun itu mestilah
sama- a,b,a,b .
·
bahasa yang halus, penuh kiasan dan sindiran
serta banyak menggunakan unsur alam.
·
maksud isinya sarat dengan pengajaran, moral dan
falsafah hidup
·
sarat dengan ciri-ciri tradisional-penggunaan
rangkap, ada pembayang dan maksud, mempunyai nilai hidup masyarakat yang
menggambarkan perspektif masyarakat yang melahir dan menggunakannya
Contoh pantun dua kerat:
Mengaku dulang paku serpih,
Mengata orang dia yang lebih.
Kalau
tak cengal giam,
Kalau
tak kenal diam.
Empat kerat:
Bintang tujuh sinar berseri,
Bulan purnama datang menerpa,
Ajaran guru hendaklah dicari,
Mana yang dapat janganlah lupa.
Enam kerat:
Kota Lukut tempat semayam,
Raja Haji datang menyerang,
Banyak pediti ikut bersama,
Jangan ikut resmi ayam,
Bertelur sebiji riuh sekampung,
Mengagung bukti sebesar hama.
Nyanyian lagu kanak-kanak:
Jong jong inai,
Mak ipong raja wali,
Tersepak tunggul inai,
Berdarah ibu kaki.
Pantun Teka Teki:
Mulut manis hati nak baik,
Itulah amalan turun temurun,
Benda apa yang akan naik,
Bila sahaja hujan turun. (payung)
Tarik pukat dari pengkalan,
Gula Melaka dibuat inti,
Bila diikat dia berjalan,
Bila dibuka dia berhenti. (Tali kasut)
